BIM : huidige problemen en oplossingen

We zien dat steeds meer bouwprojecten worden uitgevoerd volgens de filosofie van BIM. Ter herinnering : BIM is een methode om gegevens uit te wisselen tussen de verschillende partijen die betrokken zijn bij een bouwproject. Deze uitwisseling wordt gerealiseerd door het proces op een gestructureerde manier te organiseren, maar ook door digitale modellen te maken en te delen tussen partners. Deze kunnen worden gebruikt om er allerlei informatie uit te halen. Dit alles maakt het mogelijk om het project te ontwerpen, maar ook om de uitvoering voor te bereiden, wat virtueel kan gebeuren, voordat wordt begonnen met de daadwerkelijke uitvoeringsfase en uiteindelijk de exploitatie van het gebouw.

Op papier ziet deze methodologie er geweldig uit - en ze wordt ook zo goed toegepast - maar in de praktijk kunnen zich bepaalde problemen voordoen die het soepele verloop van het proces in gevaar brengen.

Hier volgen enkele voorbeelden van vaak voorkomende problemen en hoe ze op te lossen :

1/ Het contract bevat geen BIM-documenten, dus het kader is niet goed gedefinieerd.

Buildwise heeft een lijst met BIM-documenten opgesteld die bij het contract kunnen worden gevoegd om een raamwerk te bieden voor het BIM-proces, in overeenstemming met de ISO 19650.

2/ Het contract is onvolledig wat betreft de vereisten (geometrie, informatie en documentatie) of bevat geen EIR (exchange information requirements).

De EIR is een essentieel document in een BIM-project. Het wordt gebruikt om de informatievereisten te definiëren die de klant van zijn opdrachtnemer vraagt, afhankelijk van de fase en de use case.

3/ De klant heeft niet genoeg nagedacht over de eisen die hij heeft gesteld en deze zijn ofwel ontoereikend of juist te talrijk en onnodig.

Als opdrachtgever is het vaak moeilijk om je vereisten duidelijk te definiëren. Buildwise en het CRTI-B (Luxembourg) hebben een online platform ontwikkeld, www.BIMids.eu, dat helpt om de vereisten in een BIM-project te definiëren op basis van discipline, fase en use case (bv. toegangsbeheer, brandveiligheid, PEB, enz.).

4/ Het bedrijf heeft een contract geaccepteerd dat het niet kan nakomen door een gebrek aan vaardigheden of beperkingen (bijvoorbeeld door softwarebeperkingen).

Het is essentieel om te analyseren in hoeverre je in staat bent om een BIM-project succesvol af te ronden. Met de bekwaamheid en capaciteit matrix kun je de vaardigheden van de projectpartners beoordelen. Het risicoregister kan ook worden gebruikt om de risico's van tekortkomingen in BIM te benadrukken.

5/ Een van de aannemers werkte niet in BIM.

Het is belangrijk dat alle projectpartners in staat zijn om effectief samen te werken binnen de BIM-filosofie. Als een van de partners niet over de nodige vaardigheden beschikt, kan deze zichzelf trainen of bepaalde taken uitbesteden. 

6/ Onderaannemers waren onvoldoende op de hoogte van de BIM-eisen die door de hoofdaannemer werden geaccepteer.

De hoofdaannemer heeft de plicht om zijn onderaannemers te informeren over diens verplichtingen als deze aan hen zijn gedelegeerd. Je kunt een clausule opnemen die dit specifiek in het contract bepaalt.

7/ BIM-modellen worden niet frequent genoeg gepubliceerd op een gemeenschappelijk platform.

Idealiter zouden alle projectpartners gebruik moeten maken van een gemeenschappelijk online platform, ook wel CDE (common data environment) Het is belangrijk om de gepubliceerde bestanden up-to-date te houden om een vlotte uitwisseling te garanderen. Om dit te garanderen kan de projecteigenaar een publicatiefrequentie opleggen.

8/ De naamgeving van documenten is lukraak en het is moeilijk om het juiste bestand te vinden.

In samenwerking met ADEB-VBA heeft Buildwise een naamgevingsconventie gepubliceerd voor bestanden in een BIM-project. Deze is gebaseerd op een structuur en een reeks regels voor het classificeren en organiseren van documenten.

9/ De deelmodellen (uit verschillende disciplines) komen niet overeen, dus het is moeilijk om ze samen te voegen vanwege de ‘clashes’ tussen modellen.

Buildwise heeft een reeks best practices opgesteld die in een BIM-project moeten worden geïmplementeerd om de interoperabiliteit van deel-modellen te garanderen.

10/ Personeel wisselt in de loop van het project en informatie gaat verloren omdat het niet voldoende gedocumenteerd is.

Zoals bij elk bouwproject raden we aan om zoveel mogelijk discussies te documenteren. Het is belangrijk om te kunnen achterhalen wie wat wanneer heeft goedgekeurd, welke beslissingen op welk moment zijn genomen en om welke redenen, enz. Intelligente informatietools (databases) kunnen worden gebruikt om informatie te vinden met behulp van eenvoudige trefwoorden de informatie vinden die je zoekt.

11/ De voorlopige contractuele documenten die hadden moeten worden aangepast, zijn niet aangepast en dit veroorzaakt problemen met de kwaliteit van de BIM-modellen aan het einde van het project.

Het is belangrijk om de contractuele documenten bij te werken wanneer je meer details hebt over het uit te voeren werk en de partners, om uitwisselingen te vergemakkelijken.

12/ Het is moeilijk om vast te stellen wie verantwoordelijk is wanneer een ontwerpwijziging in de uitvoeringsfase wordt aangevraagd en in het model moet worden opgenomen : het ontwerpteam of het uitvoeringsteam ?

Een logische maatregel lijkt om het vooraf te definiëren hoe aanvullingen/verzoeken (die niet in het initiële contract zijn opgenomen) zullen worden beheerd. Er is geen algemene regel, tenzij dit expliciet in het contract staat (dit is ook aan te raden). Het lijkt echter logisch dat het uitvoeringsteam, in samenspraak met het ontwerpteam (architecten, ingenieurs), wijzigingen aanbrengt in het model als deze zich in een vergevorderd stadium van het project voordoen.

13/ Ondanks de geconstateerde verschillen tussen de werkelijke constructie zoals die is gebouwd en het BIM-model, werd het model niet aangepast om overeen te komen met de werkelijkheid.

Er bestaan nu tal van oplossingen om een heel gebouw in een zeer korte tijd te onderzoeken en te scannen en om uit te zoeken welke aanpassingen er moeten worden aangebracht. Deze technologieën zijn te vinden op onze website.

14/ Het model werd niet gecontroleerd op belangrijke milestones in het project, waardoor aan het eind van het project grote tekortkomingen worden gesconstateerd, wat leidt tot ingewikkelde discussies over wie waarvoor verantwoordelijk is en wie het model moet bijwerken.

Het is belangrijk om de status van het project bij te houden en het BEP (BIM-uitvoeringsplan) te volgen, waarin de verantwoordelijkheid van elk van de partijen en de manier waarop het moet worden uitgevoerd, is vastgelegd. Er kan bijvoorbeeld worden bepaald dat het model moet worden gecontroleerd tussen ontwerp en uitvoering.

15/ De nauwkeurigheid van het as-built model is onvoldoende en er zijn inconsistenties met de reeële situatie.

Het is belangrijk om aan het begin van het project in een bijlage bij het contract vast te leggen welk nauwkeurigheidsniveau je wilt bereiken. Dit bepaalt welke toleranties wel of niet aanvaardbaar zijn in het model.

16/ Het is moeilijk om de kwaliteit van het geleverde model te beoordelen.

Checkbestanden zijn een geweldige manier om te controleren of aan de eisen is voldaan die aan het begin van het project zijn opgesteld. Je kunt ze gebruiken in IFC-viewers en ze controleren automatisch of de informatie aanwezig is in het model en of deze correct is gecodeerd.

17/ Bepaalde aspecten van het contract zijn niet nagekomen, bijvoorbeeld de kwaliteit van het model is niet zoals verwacht.

Het is nuttig om vooraf de "sancties" vast te leggen voor het niet naleven van bepaalde elementen die in het contract zijn overeengekomen, om lange en verhitte discussies aan het einde van het project te vermijden.

18/ De uitwisseling van modellen tussen partners en/of opdrachtgever verloopt moeilijk wegens bezorgheden rond auteursrecht.

Dit is een bezorgdheid die vooral bij architecten speelt. De basisregel is om juridisch advies in te winnen en hier duidelijk afspraken rond te maken in het projet informatieprotocol. Dit wordt opgemaakt door de opdrachtgever en bepaalt de juridische afspraken rond informatiebeheer en auteursrecht over het project heen. Als de opdrachtgever hier geen relevante clausules heeft over opgenomen, kaart dit dan zeker aan bij de contractonderhandeling. Meer info rond auteursrecht en BIM hier.