3.2.3 Ruwe afwerkingen
3.2.3.1 Gepiketteerd (Frans : piqueté)
Bij een gepiketteerde afwerking wordt mechanisch gebouchardeerd met behulp van een cirkelvormige plaat. Deze bewerking wordt enkel uitgevoerd op grote gezaagde oppervlakken (platen). Het resultaat van deze behandeling is een perfect antislipoppervlak, door het feit dat de uitstekende delen puntig zijn. Bij een gebouchardeerde afwerking zijn deze daarentegen afgerond.
3.2.3.2 Manueel geribd (Frans : strié)
Deze behouwing wordt manueel uitgevoerd met een puntbeitel (of een pin) op een meestal gekloofd vlak (zie § 3.2.3.7).
Het bewerkte vlak vertoont ononderbroken, tamelijk evenwijdige groeven (1 tot 5 mm breed, 2 tot 7 mm diep), met tussenafstanden van 15 tot 30 mm, schuin ten opzichte van de randen (± 45° à 60°). Tussen de groeven ziet men duidelijke schilfers.
Het Franse broché staat voor een zeer grof geribde manuele uitvoering, waarbij de groeven (5 à 10 mm breed, 15 à 20 mm diep, met tussenafstanden van 4 à 8 cm) gemaakt worden met een houweel.
In ruitvorm geribd wordt verkregen door twee geribde behouwingen min of meer verticaal op elkaar uit te voeren.
Synoniemen : met de pin gehouwen, gegroefd.
Variëteiten : in ruitvorm gegroefd, in vierkant opgesteld.
3.2.3.3 Sclypé (Frans : sclypé)
Sclypé wordt enkel machinaal uitgevoerd met een mechanische grendel (vaste frees), rechtstreeks op grote gezaagde vlakken die nadien op maat worden herleid.
Een sclypé-oppervlak heeft fijne, gelijklopende groefjes in V-vorm (1 à 5 mm diep). Tussen de groefjes (10 à 20 per dm) vertoont het materiaal ruwe schilfers (zie afbeelding 14). Bepaalde producenten bieden standaard 12 groefjes per dm aan.
Synoniemen voor sclypé : mechanisch gegroefd, met de grendel behouwen.
 |
 |
|
Algemeen zicht |
Detail |
3.2.3.4 Gezandstraald (Frans : sablé)
Het zandstralen (verstuiven van zand onder druk) brengt vooral op minder harde steensoorten snel een ruw effect teweeg.
3.2.3.5 Gegradeerd (Frans : gradiné)
Het stalen gradeerijzer is een kamvormige beitel, waarbij noch de lengte der snijtanden noch de breedte vaststaan.
Deze traditionele manuele behouwing was een nogal ongewone verfijningsbehouwing in België die een fijnere behouwing voorafging. Thans wordt ze bijna steeds machinaal toegepast (met de frees op grote gezaagde en daarna op maat herleide vlakken).
Als uitzicht (afbeelding 15) zien we talrijke fijne evenwijdige groeven of ribbetjes in U-vorm (3 à 7 mm breed, ± 3 mm diep), met een tussenafstand die varieert volgens het gereedschap :
- manueel gegradeerd (zeldzaam) : ongeveer 10 strepen per dm
- mechanisch gegradeerd : 8, 10, 12 of 15 strepen per dm
- standaard : meestal 10 of 12 strepen per dm.
 |
 |
|
Algemeen zicht |
Detail |
3.2.3.6 Gevlamd (Frans : flammé)
Dit is een afwerking waarbij men vlammen in contact brengt met een plaat gezaagde steen. Deze afwerking gebeurt vooraleer het afgewerkte product zijn definitieve afmetingen krijgt. Het 'vlammen' wordt slechts toegepast op grote vlakken. Zichtbare en bedekte zijkanten kunnen onmogelijk gevlamd worden.
De vlammen laat men schuin (± 45°) en automatisch het hele oppervlak van de plaat bereiken. De thermische schok veroorzaakt het openbarsten van de oppervlakkige korrels, wat de specifieke textuur teweegbrengt (zie afbeelding 16). Deze bewerking wordt vooral op harde natuursteen toegepast.
 |
 |
|
Algemeen zicht |
Detail |
3.2.3.7 Gekloofd (Frans : éclaté of clivé)
Deze bewerking kan zowel manueel als mechanisch gebeuren. Bij het kloven verkrijgt men breuksteen.
Mechanisch kloven (klieven) gebeurt met de splijtmachine. Dit is een hydraulische pers, uitgerust met een mes dat vooraf gezaagde steenkubussen in tweeën splijt. Hiermee worden goedkope steenplaten verkregen van 5 tot 20 cm dikte. Het aldus bekomen splijtvlak noemt men gekloofd.
Manueel kloven gebeurt met platte kielen ('brichauts'). Door het kloven wordt het oorspronkelijke aspect van de steen zichtbaar : grote schilfers, holten en bulten van allerlei vorm en onregelmatig verspreid.
Synoniemen voor gekloofd : ruw gekloofd, ruw gekloven.
Variëteit : korsten.
 |