De meest gestelde vragen rond de juridische aspecten van BIM

1. Wijzigt BIM de basistaken van de architect, de aannemer, de onderaannemer, …? 

Neen. Iedereen blijft instaan voor zijn eigen expertise en opdracht. De architect is verantwoordelijk voor het ontwerp en voor de controle op de uitvoering van de werken. Het advies- en ingenieursbureau zorgt voor bijzondere technische adviezen en berekeningen. De (onder)aannemer zorgt voor de concrete uitvoering van de werken. 

2. Verandert door de samenwerking in BIM mijn algemene informatie- en waarschuwingsplicht? 

Ja. Er is een verhoogde waarschuwings- en informatieplicht. Veel beslissingen in het bouwproces met BIM worden in een eerder stadium genomen dan in een bouwproces zonder BIM. Het ontwerpproces zal dus verder gevorderd zijn wanneer de eigenlijke bouwwerken starten. Daardoor wordt informatie van de bij het project betrokken bouwactoren vroeger in het proces beschikbaar voor de anderen. 

Hoewel het geenszins de bedoeling is de basisverantwoordelijkheden van alle betrokkenen te wijzigen, is het van belang dat alle bouwpartners en de opdrachtgever bijzondere aandacht schenken aan de meldingsplicht ten aanzien van elkaar gedurende het volledige BIM-proces. Bij de inschatting van deze verantwoordelijkheid moet er rekening gehouden worden met de specialisatie en competenties van elke betrokken partij. 

3. Verandert BIM iets aan de bestaande aansprakelijkheden? 

Het gebruik van BIM verandert in principe niets aan de bestaande aansprakelijkheidsregimes. Elke projectpartner werkt op zijn eigen BIM-(deel)model, dat vervolgens gedeeld wordt. Het Belgische BIM-referentieprotocol voorziet bovendien dat elke partner verantwoordelijk is voor de juistheid van de informatie die hijzelf aanlevert. 

Dit geldt echter onder voorbehoud van de volgende twee kanttekeningen: 

• indien alle partners in hetzelfde BIM-model werken, is er een verhoogd risico op gezamenlijke aansprakelijkheid 
• indien je als partner ook BIM-procesmanager of BIM-coördinator bent, neem je ook de verantwoordelijkheid op voor de goede uitvoering van deze functie. Het afsluiten van een bijkomende verzekering kan nodig zijn. 

Te onthouden wat betreft de taken en verantwoordelijkheden: 

Behoud van de bestaande regels, maar belangrijk om bijzondere aandacht te schenken aan de meldingsplicht in het kader van de nauwe samenwerking. 

1. Zijn de bestaande regels inzake intellectuele eigendom van toepassing? 

Ja. Het gebruik van BIM valt niet onder andere regels op het vlak van intellectuele eigendom (in het bijzonder het auteursrecht). Wel vergt het werken met BIM extra aandacht wat betreft het aspect van co-creatie. Bovendien maakt de digitalisering het makkelijker voor alle betrokkenen om gegevens te vermenigvuldigen, te gebruiken en door te geven. 

Om die redenen stelt het Belgische BIM-referentieprotocol een gedetailleerde regeling inzake intellectuele eigendom voor. De houders van het recht behouden de intellectuele rechten op hun eigen creaties. De andere projectpartners en de opdrachtgever krijgen enkel gebruiksrechten (geen eigendomsrechten) binnen de context van het project en het beheer ervan. Ze moeten de creaties in ieder geval vertrouwelijk behandelen. 

Elke projectpartner die creaties ter beschikking stelt, moet zelf ook garanderen dat hij de nodige toestemmingen verkregen heeft van derden. Denk hierbij ook aan eigen werknemers of leveranciers, en wie ook heeft meegewerkt aan een creatie die in het BIM-model verwerkt wordt. 

2. Kan de opdrachtgever het BIM-model gebruiken voor een ander project? 

In principe niet. Het Belgische BIM-referentieprotocol verleent immers beperkte rechten aan de opdrachtgever. Deze verwerft samen met de projectpartners het volledige gebruiksrecht om de creaties verder te exploiteren en eventueel bij te werken in de toekomst. Hij kan het slechts gebruiken in de context van het beheer van het project in kwestie. 

Indien de opdrachtgever het eigendomsrecht wenst te verwerven om het model voor andere projecten te kunnen aanwenden, dan dient hij dit contractueel te hebben bedongen en zal hij een vergoeding moeten betalen. 

Te onthouden wat betreft de intellectuele eigendomsrechten: 

Behoud van de rechten op de eigen creaties en naleven van de vertrouwelijkheid van de uitgewisselde creaties.

Wat als ik een BIM-model raadpleeg waarin fouten gemaakt werden door een andere bouwactor? 

Het Belgische BIM-referentieprotocol voorziet dat elke partner verantwoordelijk is voor de juistheid van de informatie die hijzelf aanlevert. 

Nuttig hierbij is het (automatisch) toepassen van het versiebeheer op de CDE. De voorgaande versies van een bestand worden op de centrale dataomgeving bewaard, met vermelding van de auteur en de datum waarop het gedeeld werd. 

Zo kan steeds nagegaan worden wie wat wanneer heeft overgemaakt en aangepast. Dit laat toe de voor deze wijzigingen verantwoordelijke partij(en) aan te duiden. Vervolgens zou de BIM-coördinator van het project het initiatief kunnen nemen om de situatie te regulariseren. 

Te onthouden wat betreft mogelijke discussies: 

Fouten zijn op te sporen dankzij het versiebeheer.

Het is van belang om de ontvangen en verzonden bestanden zelf ook te archiveren. 

Wat als afspraken niet worden nageleefd? Welke methode wordt toegepast om conflicten te regelen? 

Wie deelneemt aan het BIM-proces van een project engageert zich om de nodige discipline aan de dag te leggen om de afspraken na te leven. Bij schending van de afspraken zijn gerechtelijke procedures niet de meest aangewezen methode om het conflict op te lossen. 

Het regelen van conflicten op een minnelijke wijze verdient steeds de voorkeur. Vertrouwen is essentieel om de efficiëntie van het BIM-proces te waarborgen. Indien de betrokken partijen er samen niet uit geraken, kunnen diverse vormen van alternatieve geschillenbeslechting soelaas bieden. Denk bijvoorbeeld aan bemiddeling, beslechting van de discussie op een hoger niveau, enzovoort. 

BIM is niet alleen samen een project verwezenlijken, maar ook samen uit de problemen geraken. 

Te onthouden wat betreft de regeling van conflicten: 

Conflicten regelen = samen zoeken naar een oplossing. 

In het kader van een BIM-project is strikte discipline nodig.